50 jaar nierdialyse in OLV

Nierpatienten kunnen al een halve eeuw in het OLV terecht voor dialyse. Wij spraken met dokter Willy Lornoy, nefroloog van het OLV Ziekenhuis, die in 1972  nierdialyse in Aalst opstartte.

"Toen ik in 1972 als assistent inwendige begon in het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis waren er volgende   medische departementen: inwendige ziekten, heelkunde, urologie, orthopedie, kinderziekten, laboratorium en radiologie.

Ik volgde opleiding interne deels bij dr André Sierens te Aalst. Nadien in Gent bij prof. Regniers en voor de nefrologie bij prof. Séverin Ringoir. Ten slotte verbleef ik 6 maanden te Parijs bij prof. Marcel Legrain in het Foch ziekenhuis.

Nadien nam ik contact met prof. De Beer, voorzitter van raad van bestuur met de vraag of een nieuwe dienst nefrologie dialyse in het OLV mogelijk was. Vrij snel werd ik uitgenodigd voor een gesprek, samen met dr A. Bogaert, medisch directeur. Men stond volledig achter dit initiatief.

In die tijd was er in de regio Aalst een groot probleem met nierfalen, hetgeen verband hield met excessief gebruik van poeders Witte kruis of Mann (ook vrij verkrijgbaar in voedingswinkels). Deze abusus kwam vooral voor in  textiel ateliers, waar veel vrouwen aan stukwerk werkten. De haast en het drukke werk leidde dikwijls tot hoofdpijn, met als gevolg dagelijkse abusus van talrijke poeders. Ze werden zelfs preventief ingenomen of soms gewoon op de tong uitgeschud. Hierdoor ontstond na jaren abusus  een  toenemende  nierinsufficientie en soms zelfs  maligne uro-epitheliale tumoren. Talrijke patienten hadden dringend nood aan hemodialyse en werden meteen behandeld in het UZ Gent. Gezien aldaar ook toenemende drukte ontstond, werden sommige patienten uit de regio Aalst doorverwezen naar de nieuwe dialyse afdeling in Brugge.

In 1972 werd in het OLVZ in  het “kasteel van Mijlbeke” een  eerste dialyse zaal ingericht met bijbehorend lokaal voor  dialysaat aanmaak. Meteen begonnen transferts uit de Ugent en Brugge. In dit kasteel verzorgden  sedert de 15de eeuw “de zwarte zusters van de heilige Augustinus” de pestlijders. Zuster Benedicta, hoofd van de personeelsdienst, was meteen druk bezig met zoeken naar geschikt personeel voor dialyse. Zuster Emilia werd benoemd als hoofd van de observatie afdeling. Een voordeel voor de andere verpleegkundigen, want die zuster deed elke WE wacht…met in begrip van de feestdagen, want “dan kunnen zij bij hun kinderen zijn”!

Ook acute dialyses, wegens het plots uitvallen van de nierfunctie, werden mogelijk. Vrij snel werd uitgekeken naar een grotere zaal en een prefab werd gebouwd aan de Leopoldlaan.

Gezien het snel toenemend aantal patienten, waarvoor ik continu ook de wachtdienst  waarnam, werd naar versterking uitgekeken. Gelukkig was dr Ignace Becaus gedurende zijn legerdienst in Antwerpen elke namiddag vrij en bereid om meteen elke namiddag dialyse te leiden en deel te nemen aan de WE wacht. Het werd een duurzame samenwerking.

Analgetica nefropathie (A.N.) werd voor de eerste keer beschreven in Zweden, nadien volgden Zwitserland, Berlijn en Australie.

Het grote aantal patiënten in onze regio leidde tot wetenschappelijk werk. In 1992 organiseerden we een symposium over A.N., waarbij we onze ervaring in Aalst brachten. Tevens voordrachten door  Marc De Broe (UIA), E.P. Brunner (Basel)  en A. Schwarz (Berlin).

In 1979 versterkte  dr Jean Marie Billiouw  de associatie. Hij organiseerde een avond met de ervaring van de dienst over chronische peritoneale dialyse ten huize.

In 1986 startte het autodialyse centrum aan de Aelbrechtlaan. Hier kwamen vooral jonge en werkbekwame patienten na hun dagtaak voor hun behandeling met hemodialyse.

De Belgische vereniging voor nefrologie werd opgericht, waarvan ik stichtend lid was. In 1997 was er een spreekbeurt door prof. David Roose (Boston), ingeleid door dr I. Becaus over “stoornissen in de water en electrolieten huishouding”. Telkens werd de GKA (geneeskundige kring van Aalst) uitgenodigd.

In 1984 werd ik benoemd tot buitengewoon lector aan faculteit geneeskunde U Gent.

Ondertussen werd ook chronische on-line hemodiafitratie (HDF) opgestart. Onze resultaten met on-line HDF in postdilution verschenen  in de American Journal of Nephrology in 1998.

Tevens waren er de jaarlijkse dialyse feesten met patienten en hun familie. Regelmatige vakantie dialyses ontstonden op initiatief van dr Ignace Becaus, waarbij in het buitenland een geschikt hotel werd gezocht, om aldaar regelmatige dialysen mogelijk te maken.

Tenslotte vond bij mijn afscheid in 2002 een symposium plaats in het cultureel centrum “de Werf” met Europese sprekers over chronische hemodiafiltratie.

Tijdens mijn pensionering werd ik verkozen als lid in de Orde der Geneesheren en zetelde in de onderzoekscommissie van 2003 tot 2016."

Foto hieronder: Dr. Willy Lornoy

We wensen hulde en eer te betonen aan Marc Vermaut, voor zijn verdiensten als eerste Hoofdverpleegkundige van de dialyse te Aalst - 50 jaar geleden in 1972 - en dit jaar op 31 januari overleden. Zijn verdiensten voor het groeien en bloeien van de OLV dialyse zijn enorm. 

Hij heeft de grootste zorg gedragen voor de hem toevertrouwde patiënten, steeds meer en ook oudere en ziekere patiënten.  
Streng maar rechtvaardig was hij oprecht begaan met het welzijn van zijn medewerkers. 
De eerste eigenschap die bij ons opkomt als we denken aan Marc is zijn levenslust, zijn jovialiteit, niet alleen bij het organiseren van dialysefeesten of vakantiedialyses maar ook en vooral bij de dagdagelijks werking van de dialyse. 

Er blijven vaak momenten waar we aan Marc denken, omdat we nog steeds mogen en kunnen voortbouwen op de fundamenten van de dialyse organisatie die Marc heeft gelegd.  Zijn bijdrage blijft verder leven op de dialyse en in het OLV! 

Wie hemodialyse nodig heeft, moet doorgaans drie keer per week vier uur naar het ziekenhuis. Rekening houdend met patiënten die nog werken of een drukke sociale agenda hebben, biedt het OLV Ziekenhuis ook avonddialyse aan. Dr. Van Vlem zet de mogelijkheden op een rij.

“Nieren zijn levensnoodzakelijke organen,” zegt nefroloog dr. Bruno Van Vlem. “Geen mens kan zonder. Als de nierfunctie ondanks alle vertragende maatregelen zoveel achteruitgaat dat het echt onvoldoende wordt, spreken we van nierfalen. Dan heeft de patiënt maar enkele opties.”

“De ideale oplossing is een niertransplantatie. Het is echter niet evident om een geschikte donor te vinden en via de Eurotransplant-wachtlijst is het vaak twee jaar of langer wachten. De patiënt moet bovendien fysiek voldoende gezond zijn. Is er bijvoorbeeld een hoge mate van slagaderverkalking, dan is een transplantatie geen optie.”

“In dat geval – of in afwachting van een transplantatie – is hemodialyse nodig. Hemodialyse doet wat gezonde nieren doen: het bloed zuiveren. Meestal vindt hemodialyse in het ziekenhuis plaats. Drie keer per week komt de patiënt langs voor een sessie van ongeveer vier uur. In bepaalde gevallen kan hemodialyse ook thuis gebeuren.”

“Naast de hemodialyse is er nog de peritoneale dialyse of buikspoeling. Die gebeurt altijd thuis en meestal ’s nachts, terwijl de patiënt slaapt.”

Comfort

“Omdat hemodialyse zwaar kan wegen op het sociale leven van een patiënt, biedt het OLV Ziekenhuis ook de mogelijkheid van avonddialyse. In plaats van ’s ochtends of ’s namiddags vier uur aan de dialysemachine te liggen, komt de patiënt rond zes uur ’s avonds. Avonddialyse is de perfecte oplossing voor mensen die overdag werken, er een druk sociaal leven op nahouden of hun vrijetijdsbesteding willen behouden.”

“Sowieso is de impact van hemodialyse op het leven van de patiënt groot,” zegt dr. Van Vlem. “Wij zorgen dan ook voor een optimale behandeling en totale begeleiding, met verpleegkundigen, zorgkundigen en een paramedisch team (psychologe, sociale dienst, ergotherapeute) onder medisch toezicht van artsen.”

“Het OLV Ziekenhuis is perfect uitgerust voor alle patiënten die een niervervangende behandeling nodig hebben. Ook op de afdeling hartbewaking en intensieve zorgen voorzien we hemodialyse. Het is dan ook van levensbelang.”