Wat is een slaapapnoe syndroom (SAS)?
Een apneu is een medische term voor een ademstilstand gedurende tenminste 10 seconden. Iedereen krijgt wel eens apneus in zijn slaap. Het is pas wanneer die vaak voorkomen en lang duren, dat ze een bedreiging kunnen vormen voor de gezondheid. Indien er tijdens de slaap meer dan 5 apneus per uur optreden, spreekt men van een licht slaapapnoe syndroom. Een matig slaapapnoe syndroom telt meer dan 15 adempauzes per uus en wanneer het aantal apneus meer dan 30 bedraagt, spreken we van een ernstig slaapapnoe syndroom.
Het Obstructief Slaapapnoe Syndroom (OSAS) wordt veroorzaakt door een afsluiting (obstructie) van de bovenste luchtwegen. Hierdoor ontstaat er een tijdelijke onderbreking van het zuurstoftransport naar de longen. De afsluiting wordt opgeheven door een kortdurende ontwaakreactie, waarvan de patiënt zich vaak niet bewust is, maar die wel aanleiding geeft tot een verstoring van de slaapkwaliteit.
Oorzaken?
Het obstructief slaapapnoe syndroom wordt vooral gezien bij zwaarlijvige personen, meestal mannen van middelbare leeftijd. Het OSAS is minder frequent bij vrouwen, kinderen en personen met normaal gewicht.
Een aantal factoren kunnen bijdragen tot slaapapnoe:
- zwaarlijvigheid (o.m. vetweefsel in halsgebied)
- gebruik van alcohol, slaap- en kalmeermiddelen
- obstructie van de keelholte (b.v. vergrote amandelen)
- slaaphouding: rugligging
- obstructie van de neusholte
- leeftijd
- roken
Symptomen?
Tekenen die wijzen op een slaapapnoe syndroom zijn onder meer:
- luidruchtig snurken
- vermoeidheid en/of slaperigheid overdag
- ademstilstanden tijdens de slaap, gevolgd door luid gesnurk en/of woelen
- wakker schrikken met het gevoel te verstikken
- nachtzweten
- vaak moeten plassen ’s nachts
- ochtendhoofdpijn
- droge mond of pijnlijke keel bij het ontwaken
- prikkelbaarheid, concentratieverlies, vergeetachtigheid
Gevolgen
1. Slaperigheid
Ongeveer 50% van de slaap bestaat uit diepe slaap en droomslaap (=REM slaap). Deze slaapfases zijn noodzakelijk voor een deugddoende en verkwikkende nachtrust. De apneus zijn slaapverstorend en veroorzaken hierdoor een afname van de diepe slaap en de droomslaap. Door het voortdurend wakker schieten wordt ook de continuiteit van de slaap verstoord. Dit is de reden waarom OSAS leidt tot slaperigheid, concentratiestoornissen en vermoeidheid overdag. Hierdoor is bovendien het risico op verkeersongevallen ook significant verhoogd. Patiënten met OSAS zijn dan ook wettelijk rijongeschikt indien ze onbehandeld blijven.
2. Hart- en vaatziekten
OSAS is een risicofactor voor hart- en vaatziekten. De onderbrekingen van de ademhaling kunnen o.a. nachtelijke hartritmestoornissen, bloeddrukverhoging, hartinfarct en beroerte (CVA) veroorzaken.
Wat kan je er aan doen ?
1. Algemene maatregelen
- Zorg voor een goede slaaphygiëne
- Vermijd slaap-en kalmeermiddelen
- Vermijd alcohol voor het slapengaan - Vermager bij overgewicht
2. Mond- en of Neusmasker (CPAP)
De eerste keuze behandeling is nasale CPAP (afkorting van Continuous Positive Airway Pressure ofwel continue positieve druk via de neus/mond). Tijdens de nacht wordt via een neusmasker voortdurend lucht in de neus en keel geblazen met een kleine compressor die naast het bed staat. Hierdoor ontstaat een overdruk in de keel waardoor het toeklappen van de keel verhinderd wordt. Het is even wennen, maar bij de meeste mensen werkt dit zeer goed.
3. Mandibulair Repositie Apparaat (MRA)
Een alternatieve behandeling tegen snurken of OSAS is het dragen van een Mandibulair Repositie Apparaat (MRA). Deze beugel wordt ook wel snurkbeugel genoemd omdat ze ook goed werkt tegen snurkklachten. De MRA bestaat uit twee kunststof plaatjes die op de tanden en kiezen in de boven- en onderkaak geklikt worden. Hierbij wordt de onderkaak iets naar voren getrokken waardoor de luchtpijp verder wordt geopend. De luchtweg wordt zo niet geblokkeerd door de zachte delen uit de keel, waardoor het snurken afneemt en ook ademstops bij slaapapnoe verholpen worden.
De MRA wordt tijdens de slaap gedragen. Het voordeel van een beugel is dat het een klein apparaat is, dat eenvoudig meegenomen kan worden. Deze beugel beschermt de tanden en kiezen tevens bij tandenknarsen. Bij mensen met een groot overgewicht, ernstig slaapapnoe syndroom of een grote nekomvang werkt de MRA minder effectief tegen slaapapnoe. Voor hen is de CPAP een betere oplossing.
De MRA wordt op maat gemaakt. Tijdens de consultatie wordt een gebitsafdruk gemaakt en een beetregistratie. Met de beetregistratie wordt bepaald hoe de tanden en kiezen van de onder- en bovenkaak op elkaar passen. Het tandtechnisch laboratorium zal het ontwerp van de beugel in plastic uitvoeren. Als de MRA klaar is, krijgt de patiënt de beugel met instructies mee naar huis. Na enige tijd komt men op controle om te bespreken of de behandeling werkt en of er nog klachten zijn. Zo nodig kan de beugel worden bijgesteld.
De meeste patiënten wennen snel aan het dragen van een MRA. Binnen enkele weken kan men de beugel de hele nacht zonder problemen dragen. In het begin kunnen de kaakspieren 's ochtends gespannen aanvoelen en kan een moe gevoel in de kaken ontstaan. Het gebit lijkt dan soms niet meer goed op elkaar te passen. Het is aan te raden om 's ochtends, direct na het wakker worden de beugel uit te doen en de kiezen enige keren stevig in de goede stand op elkaar te klemmen. In de loop van de ochtend gaat het gebit weer beter ‘passen'. Tanden, kiezen en het tandvlees kunnen enige tijd gevoelig zijn. Sommige patiënten hebben tijdens het slapen een verhoogde speekselafgifte door de beugel of krijgen juist last van een droge mond. Deze ongemakken nemen na verloop van tijd geleidelijk af.
Behandeling
Nadat de diagnose van OSAS is bevestigd, en er zou geopteerd worden voor een behandeling met nCPAP, dan stelt het OLV-Ziekenhuis u een CPAP-toestel ter beschikking. U krijgt in dat geval een afspraak voor een tweede slaaponderzoek (afhankelijk van de ernst thuis of in het ziekenhuis) waarbij u uw toestel dient mee te brengen. Dit slaaponderzoek is nodig om de correcte beademingsdruk te bepalen en om de terugbetaling van het toestel aan te vragen bij uw ziekenfonds.
Gelieve sowieso steeds uw toestel + toebehoren (slang, masker, stroomdraad) mee te brengen naar het ziekenhuis zo u dient langs te komen voor consultatie of bijvoorbeeld een slaaponderzoek.
Tijdens de startfase (eerste weken, voor de controle slaapstudie) gebruikt u het CPAP toestel 'op proef'. Na het tweede slaaponderzoek zorgt onze dienst voor het indienen van de aanvraag voor terugbetaling bij uw ziekenfonds. Eens de terugbetaling goedgekeurd is, bedraagt het remgeld 25 eurocent per dag. Hiervoor ontvangt u een maandelijkse factuur van het ziekenhuis. Het remgeld is niet van toepassing bij patiënten met een WIGW-statuut (weduwen, invaliden, gepensioneerden, wezen).
Het toestel blijft eigendom van het OLV-ziekenhuis. Bij schade door oneigenlijk gebruik of bij verlies, kunnen de kosten op de patiënt verhaald worden. Gelieve ons steeds op de hoogte te stellen van eventuele veranderingen van ziekenfonds of wijzigingen in uw verzekerbaarheid. (053/724289).
U zal de eerste maal na 3 maand en nadien jaarlijks door onze dienst uitgenodigd worden op controle raadpleging, o.a. voor het aanvragen van de verlenging van de terugbetaling en voor een preventief nazicht van het toestel. U kan dan ook eventuele problemen met uw arts bespreken.
Wat mag u niet vergeten?
- Zorg ervoor dat uw masker comfortabel staat: niet te strak aanspannen en er toch voor zorgen dat er geen lucht kan ontsnappen.
- Ter hoogte van de verbinding tussen masker en slang bevindt zich een spleetje waarlangs de uitgeademde lucht wordt geëvacueerd. U zal hier dan ook steeds enige tocht voelen. Dit is volledig normaal en is niet het gevolg van enig defect. Deze opening mag ook nooit afgesloten worden.
- Denk eraan om wekelijks uw stoffilter te reinigen, hetzij door het stof eruit te blazen, hetzij door hem onder stromend water te spoelen en hem droog terug te plaatsen (afhankelijk van het type toestel).
- Uw masker dient u te reinigen naar eigen goeddunken met water en zeep. Goed naspoelen is belangrijk om de geur van zeep te neutraliseren. Ontsmettingsmiddelen en bijtende produkten worden afgeraden omdat deze de silicone van uw masker beschadigen.
- Indien uw toestel om medische redenen uitgerust is met een bevochtiger, dient u bij transport het waterreservoir steeds volledig te ledigen om onherstelbare schade aan het CPAP toestel te vermijden. Gelieve steeds gedemineraliseerd water te gebruiken om kalkaanslag te voorkomen en zorg ervoor, ter preventie van besmetting, dat het water dagelijks wordt ververst.
Wat doet u bij problemen?
Indien u tussentijdse medische of technische problemen ondervindt tijdens uw behandeling met nCPAP, gelieve STEEDS EERST TELEFONISCH EEN AFSPRAAK TE MAKEN op één van volgende nummers :
- Campus Aalst : 053/72.43.53
- Campus Asse : 02/300.64.52 of 02/300.63.36
- Campus Ninove: 054/31.20.25
NB. Voor een afspraak te maken op de consultatie belt u naar volgende nummers:
- Campus Aalst : 053/72.42.89
- Campus Asse : 02/300.63.36
- Campus Ninove: 054/31.21.11
Zelfhulpgroep in Vlaanderen: www.slaap-apneu.be
Zelfhulpgroep in Nederland: www.nvsap.nl
Meer informatie:
Wanneer u op consultatie komt voor de bespreking van uw slaaptest en deze zou de diagnose van een obstructief slaapapnoe syndroom bevestigen, dan krijgt u eerst volgende film te zien hetgeen het een en ander uitlegt. Na deze film komt u bij uw specialist en verpleegkundige voor uw specifieke aanpak.